Fes Şapka Kanunu

ülkemizde tarihi bir simge olarak kullanılan fes nereden nasıl geldi de kültürümüze yerleşti fesin anlamı ne ? neden şapka kanunu çıkartıldı kimler şapka giymek zorunda şapka kanunu halen geçerli mi? bu yazımda sizlere fesin tarihi ve gelişimi hakkında bilgi verip şapka kanunun neden çıkarıldığına dinleneceğime.

Sultan II. Mahmut döneminde Osmanlı sarayında Avrupalı gibi giyinme modası baş gösterdi. Daha sonra bu moda ilim adamlarına ve halka yayıldı ancak Avrupa usulü şapkaların namaz kılarken zorluk çıkarmaları, sipersiz bir şapka kullanımını gerekli kıldı. Serasker ve Kaptan-ı Derya Koca Hüsrev Paşa'nın Akdeniz seferinden dönüşünde Fas'tan getirdiği feslerin kalyoncu askerlerine giydirilmesiyle benimsenen fes, Sultan Mahmud'un fermanı üzerine imparatorluğun resmi şapkası oldu. 1840'lardan itibaren süvari ve topçu hariç, Osmanlı askerlerinin üniformasının bir parçası haline geldi. Arnavut askerleri beyaz fes takıyorlardı.

1829'den 1925 yılına kadar kullanılan fesi Tanzimat döneminde İstanbul'da sivil ve asker bütün görevliler giymiş, sarık yalnız bilginler ve din adamları tarafından kullanılmıştır. Taşrada, sarık tercih ediliyordu, bu sebeple halk, fesli ve sarıklı olmak üzere ikiye ayrılmıştı. Fesin yüzyıllar boyu kullanılan sarığın yerini alması önemli bir yenilik olmuştu, bu yüzden imparatorlukta lehte ve aleyhte birçok görüş ileri sürüldü. Fes için ayrı bir bakanlık kuruldu, yayınlanan fes nizamnamesi ile fesin nerelerde giyileceği, kimlerin ne tür fes kullanacağı belirlendi. İstanbul'da Defterdar'da bir fabrika kurularak fes yapımına başlandı. Zamanla fes imparatorluğun her köşesinde yaygınlaştı.

TBMM 25 Kasım 1925'de Şapka Kanunu'nu çıkardı ve yüzyıllardır kullanılagelen fes, sarık ve benzeri başlıklar yasaklandı. 671. Kanunun 1. maddesi şöyldir :(Madde 1)Türkiye Büyük Millet Meclisi azaları ile idarei umumiye ve hususiye ve mahalliyeye ve bilümum müessesata mensup memurin ve müstahdemin Türk milletinin iktisa etmiş olduğu şapkayı giymek mecburiyetindedir.Türkiye halkının da umumi serpuşu şapka olup buna münafi bir itiyadın devamını hükümet meneder. Buna göre sarık ve fes kullanımının alışkanlık haline getirilmesi suç olduğu gibi şapka giymemekte kanuna göre suç sayılmaktadır.

Şapka kanunu kanunen yani yasa üzerinde hala geçerlidir ancak uygulamada giyilmiyor ve giymeyenlere herhangi bir cezaiyi yaptırım yok. Artık sadece kitaplarda yani yasada boş olarak duran bir kanun diyebiliriz.

Rüyada Şapka Görmek

Rüyada şapka görmenin anlamı nedir ? sizde hiç rüyanızda şapka gördünüz mü ? şapka neyi simgeliyor ? rüyada şapka görmek nasıl yorumlanıyor ? rüya tabirinde şapka? geçen gece rüyamda şapka gördüm ve bunu ne manaya geldiği merak edip araştırdım biraz. bu yazıda sizlere rüyada şapka görmenin ne maya geldiğine dair bilgileri toplayıp derledim. 

Yeni şapka yeni bir işe, kumaş şapka şeref ve itibara, eski ve kirli şapka yoksulluğa ve itibar kaybetmeye, Şapka siperliğe emniyet ve tedbire, küçük mutululuklara, Şapka bazen yabancı hayranlığına ve züppeliğe delalet eder.

Rüyada şapka satın almak, birisinin yardımı ile işlerinin kolaylaşacağına ve başarıya ulaşacağına, bundan dolayı da kazancının artacağına yorumlanır Yeni bir şapka, taşınacağınızın veya işinizi değiştireceğinizin haberidir. Yaşamınızdaki bazı değişiklikler, sizin karlı çıkmanıza sebep olacak. Şapka kaybetmek, işyerinde sıkıntılar yaşayacağınız anlamına gelir.

Yeni bir şapka, taşınacağınızın ve işyerinizi değiştireceğinizin işaretidir. Hayatınızda birtakım değişiklikler sizin karlı çıkmanıza neden olacak.

Hayırlı iş, kısmet, evliliktir. Şapka giymek bolluk ve kısmettir.

Yeni bir şapka, taşınacağınızın veya işinizi değiştireceğinizin işaretidir. Hayatınızdaki birtakım değişiklikler, sizin karlı çıkmanıza sebep olacak. Şapka kaybetmek, işyerinde sorunlar yaşayacağınız anlamına gelir.

Rüyada şapka görmek; feraha ve huzura ermeye, yeni ve güzel bir şapka taktığını görmek; yeni bir mevkiye yada aşka, eski ve yırtık bir şapka; sıkıntı ve üzüntüye, bir kızın yada erkeğin size şapka taktığını görmek; onunla evlenmeye, şapka almak; sevindirici bir haber almaya, şapka yırtmak; Aile ile dargınlığa, şapkayı yırttıktan sonra yakmak; boşanmaya, şapka satmak; kötü bir haber almaya işarettir.

Şapka Modelleri ve İsimleri

Bazı erkek ve bayanların aksesuar olarak kullanmaktan çokça keyif aldığı şapkanın modelleri ve çeşitleri hakkında biraz bilgi toplamak istedim. böyle bir bilgi toplama girişimine girmeden önce açıkçası bu kadar çok şapka modeli ve şapka ismine rastlayacağımı düşünmüyordum. meğer ne çok şapka çeşidi varmış. bu yazımda sizlere bu şapka çeşitlerini isimleriyle beraber açıklamaya çalışacağım.
 Fedora – fedora/fötr şapka: Fötr yani yuvarlak şekildeki şapkalardır. Daha çok erkekler kullanırdı. eski yeşil çam filmlerinde erkek aktörlerin sıkça kullandığı bir aksesuardı. bir döneme damgasını vurmuş ve moda olmuştu. hele kemal sunalın kibar feyzo filmindeki şapka sahnesinden sonra. ancak kadınlar da kullanmaya başlamıştır.


Cloche – cloche şapka: Çan biçimindeki şapkalardır ve 1920’lerde popüler olan bu şapkalar son yıllarda yeniden moda haline gelmiştir.
 Cowboy hat – kovboy şapkası: Eski Batı döneminde kovboyların taktığı kenarları yukarı doğru kıvrık ve genelde boyundan ip geçirilen şapkalardır.
  Beret/ Beanie –  bere: Örgü ya da kumaştan yapılan ve kafayı komple kaplayan şapkalardır. genelikle kışın kafayı üşütmemek için kullanılır. ancak soğuktan korunmak içinde olsa çok şık modelleri yapılır ve bir aksesur olarak kullanılır.
Floopy hat – floopy şapka/disket şapka :Disket şapkalar size güneşten maksimum koruyan, geniş kenarlı şapkalardır. kendine has bir tarzı vardır.
Victorian hat – Viktorian şapka: Viktoria dönemine ait şapkalar. tüllü kuş tüylü değişik tarza modelleri vardır.
Mini hats –mini şapka: Süs olarak kullanılan minik ve süslü şapkalardır. genç şeker çıtı pıtı kızların kullandığını görürüz.
Visor –güneşlik: Sadece sipei bulunan ve güneşten yüzü ve gözleri korumak içn kullanılan modellerdir. genelde tenisçilerin kullandığı şapkadır.
   Trapper hat – avcı şapkası: Daha çok avcıların kullandığı, kulakları kapatan ve içi tüylü olan ya da sıcak tutan malzemeden yapılan şapkalardır. Özellikle soğuk bölgelerde çok yaygındır.
Skimmer hat – kevgir şapka: Bunlar üstleri düz olan ve sert kenarlı hasır örgüden yapılmış şapkalardır.
 Bobble hat – ponponlu şapka: Genelde örgü olan ve tepesinden ponponu bulunan şapka modelleridir. Çoğunlukla çocuklar için kullanılan sevimli şapkalardır. diğer bir ismiyle palyaço şapkasıdır.
 Snood hat – fileli şapka: Süs olarak saç filesi gibi kullanılan baş aksesuarlarıdır.
Bretton hat – kenarı kıvrık şapka: Etrafı yukarı kıvrılmış hasır şapkalardır.
Bonnet – bone: Bone şeklinde olan ve kulakları kapatarak boyun altından bağlanan şapkalardır.
 Poorboy /newsboy hat – gazeteci çocuk şapkası: Genelde kumaştan ya da keçeden yapılan, küçük ve siperli şapkalardır. Eski dönemlerde gazeteci çocuklar takardı, bu nedenle adı bu şekilde anılmıştır.
Hood –kapüşon: Başlık şeklinde olan geniş ve boyundan bağlanan geniş başlıklardır.
Sun hat – güneş şapkası: Geniş kenarlı kumaş ya da hasır şapkalardır.
  Fez- fes: Koni şekli bir şapka modelidir. Eski Osmanlı döneminde erkekler kullanırdı.
Porkpie hat: Amerikalı caz ve blues müzisyenlerin klasik kıyafetleri parçasıdır. Bu kısa, girintili top var ve bazen bir bant vardır.
Boonie hat : Kamuflaj desenli kumaştan yapılan askeri ya da safari modeli şapka çeşididir.

Geçmişten Günümüze Şapkalar

Şapka ilk nerede ortaya çıktı? şapkayı ilk kullanan uygarlık kimdi ? şapka ilk hangi amaçla kullanılmıştır ? geçmişten günümüze şapka nasıl böyle geldi ? hangi evrelerden geçti ? milletler için şapkanın anlamları ve ifadeleri ? kadınlar için şapka neyi ifade ediyor? bu yazımızda şapkanın tarihine bakarak bu sorunların cevaplarını vermeye çalışacağız.

Şapkanın Tarihçesi

İlk şapka kullanımının eski Mısır ve Yunan zamanında Teb şehrinde bulunan mezarlarda erkeklerin giydiklerine rastlanılmıştır. MÖ 3200 yılında Mısırda erkelerin başlarında tüyler, krallarının ise taçlar yada peruklar üzerine geçirilmiş bezlerin olduğu bilinmektedir. MÖ 3000 yıllarında Girit adasında yaşayan Minosluların başlarında uzun sivri tepeli şapkaları, Asurluların kendilerine özgün yuvarlar şapkarı vardı.

Eski Yunanistanda şapkayı yoksullar giyer ve o tarihlerde Petasos denirdi.
Eski Roma imparatorluğunda ise durum tam tersine şapkayı zenginler giyerdir. Yoksulların ve kölelerin giymesi yasak olan şapka, ancak kölelikten kurtulunca özgürlüğün simgesi olarak konik şapkları giyilirdi. Ortaçağda deri şapklarda takılmaya başlanmıştır. 11. yy ‘a kadar sürecek Hırıstiyan
geleneğinde kadınların başlarını örtmek için vual kullanılır, daha sonra vual yerini tepesi sivri kukuleta, boynu ve ouzları örten yüzü açıkta bırakan başlıklara dönülür.
Doğu toplumları şapkadan daha uzaktırlar ve genelde saçlarını süslemektedirler. MS 11 ve MS 13 yüzyıllarda yapılan haçlı severleri, doğudaki bu saç süsleme kültürünü Batıya taşınmasına neden olur. Batılı kadında saçını taş ve boncuklarla süslemektedir. 15.yy’da çeşitler ve renkler artmaya başlar. İngiltere kralı 8.Henry’nin portreleri 16.yy’da kral
şapkalarınında çeşitlendiği gösterir. Bu şapkalar ya büyük tüylü bereler yada büyük kenarlıdırlar. Kadınların kullandıkları vualler bu yüzyıldada görülmektedir. Yüzün iki yanına sarkakta olan sonraları başın arkasını da örten başlıklara gönüşecek buna da Fransız kukuletası adı verilecektir. 17.yy’da İngiliz şovalyelerinin kulandıkları şapkalara Sombrero denilirdi. Bunlar hem geniş kenarlı hemde tüylerle süslüdür. Yine bu yüzyılda bayan şapka moda evlerinin açılmaya başlanıldığını görürüz ilk 1529 yıllarındaki kayıtlarda Milan ve kuzey İtalyada hasır, şerit vb materyaller kullanarak şapka yapalara “Millaners” denilirdi.
O zamanlar çok moda olan bu şapkalar daha sonraları İsviçre ve İtalyan hasırlar yerini emitasyon hasırlara bırakmıştır. Günümüzde kullanılan bere yine bu devirlerde İtalyanlar ve Fransızlar tarafından yapılmıştır. Bunlar genelde kağıt, kuru ot ve at kılından yapılmıştır.
18.yy peruğun altın çağıdır. Kadınlar kule biçimde topladıkları saçlarını biblolarla süslerdi.
Fransız devrimi hem erkelerde hemde kadnlarda saçlarda bir sadeleşme getirmektedir.
Kadınlar dantel yada hasır şapkalar kullanırlar, büyük şapkalara ise siperlikler takılırdı. Erkeklerde silindir şapkalar yagın bir biçimde kullanırlırdı. 1860’da hasır, 1870’de melon şapkalar yaygınlaşır. 1890’da ise fötr’den yapılmış şapkalar moda olur ve yaygınlaşır. Hasır şapkaların en kalitelisi ise üç yüzyıl önce Avrupaya getirilmiş olan ve geldiği yerin adıyla anılan “Panama” şapkalardır. Bu şapkalar yapılış özelliklerinden çok dokumanın elle olması ve dokusundaki hasırın güneşe karşı dayanıkl olması ile ünlüdür. 19.yy’da kadınlar saçlarını türbanlar, torba bonelerle gizlerlerdi. Hasırdan şapkalarını kurdele ve fiyonklarla
süslerlerdi. 20. yy şapkalarına şekil veren ise I.Dünya Savaşıdır. Savaştan önce kunduz kürkünden yapılan büyük şapkalar, savaştan sonra yerini çan biçimde küçük şapklara bırakır. 1920’lerde kaşlarına kadar inen şapkalar, erkeklerde ise fötr ve melonlar gözdedir.
1950’lerde hazır giyim dünya modasında hızla yerini alırken şapkada ona uygun olarak değişim sürecine girmiş ve değişime uğramıştır. 1960’larda saçlar iyice açılmaya başlamış şapkanın yerini kuaförlerde yapılan boyalar ve yine kuaförlerde sıkılan saç spreyleri almıştır. Fakat bu akıda çok kısa sürmüş ve yerini doğallığa bırakmıştır.

Bugün günümüzde bay ve bayanlar şapkayı tercih ederken kullanımı kolay yağmur ve soğukta koruyucu, katlanabilir olmasına dikkat ediyorlar.